Światowy Dzień Krawata – wyjątkowe święto Chorwacji
Podobnie jak krawat (hr. „kravata”) zmienił oblicze świata mody, tak chorwaccy wynalazcy zmieniali świat dzięki nienasyconemu pragnieniu wiedzy i nowych odkryć;
z okazji nadchodzącego święta, przedstawiamy ich największe dokonania
Warszawa, 16 października 2015 r. ¾ Może jeszcze nie każdy wie, że świat mody zawdzięcza istnienie krawata właśnie Chorwatom? Gdy w XVII w. chorwaccy żołnierze wzięli udział w paradzie dla francuskiego króla Ludwika XIV, noszone przez nich krawaty bardzo przypadły do gustu królowi i jego wersalskiej świcie. Był to jeden z niewielu przypadków, kiedy to francuska arystokracja, która ówcześnie wyznaczała trendy w świecie mody, przejęła element ubioru od innej kultury. Od tego momentu krawaty zyskały dużą popularność oraz stały się światowym symbolem wyszukanego stylu i dobrego gustu. Dlatego odwiedzając Chorwację, nie można zapomnieć o zakupie jednego ze słynnych chorwackich ręcznie robionych krawatów. Ten element ubioru doczekał się nawet własnego święta, Światowy Dzień Krawata obchodzony jest 18 października.
Wiele osób słyszało o chorwackich korzeniach krawata, ale istnieją też inne wynalazki autorstwa chorwackich naukowców i pasjonatów techniki, z których ludzie korzystają do dziś. Dwa najważniejsze z nich to spadochron i prędkościomierz. Dzisiaj w całej Chorwacji można zwiedzać muzea i obiekty poświęcone wynalazkom i ich twórcom. Poniżej prezentujemy sylwetki i dokonania kilku z nich.
Nikola Tesla, jeden z najbardziej znanych na świecie wynalazców, urodził się w 1856 r. w Smiljan w regionie Lika, który słynny jest z malowniczych Jezior Plitwickich. Największym osiągnięciem Tesli było zarejestrowanie blisko 15 patentów w dziedzinie elektrotechniki i inżynierii mechanicznej, w tym wynalezienie w 1882 r. silnika elektrycznego prądu przemiennego. W tamtym czasie Chorwacja była częścią Austro-Węgier, a Tesla rozpoczął naukę w królewskiej Politechnice w Graz w Austrii. W mieście Smiljan można odwiedzić Nikola Tesla Memorial Centre, czyli otwarte w 2006 r. muzeum poświęcone Nikoli Tesli, które mieści się w domu, w którym wynalazca się urodził. Ponadto niektóre z jego wynalazków można oglądać w Muzeum Techniki w Zagrzebiu – obowiązkowym punkcie każdej wycieczki do stolicy Chorwacji.
Szybenik to miasto znane przede wszystkim z wpisanej na listę światowego dziedzictwa UNESCO Katedry św. Jakuba oraz imponujących fortec wokół portu. Jednak Szybenik to również miejsce narodzin Fausta Vrancica. Na wyspie Prvić, w pobliżu kościoła, gdzie został pochowany, znajduje się muzeum poświęcone jego osobie. W XVI w., gdy Dalmacja była częścią Republiki Weneckiej, miasta takie jak Dubrownik zyskały na znaczeniu, jako że dalmackie statki handlowały z całym basenem Morza Śródziemnego. W tym czasie pewien wszechstronny człowiek z Szybeniku w Dalmacji Środkowej stał się sławny dzięki wynalezieniu spadochronu. Pomimo że był biskupem, Faust Vrancic bardzo interesował się nauką. W swojej książce pt. „Machinae Novae” z 1615 r. zawarł rysunki 56 różnych maszyn i urządzeń swojego autorstwa. Jednym z nich był „Latający Człowiek”, który przedstawiał koncepcję spadochronu. Zaprojektowany przez niego spadochron jako pierwszy przedstawia przypominający żagiel materiał, używany we współczesnych wersjach spadochronu.
Innym ważnym odkryciem był wynalazek Ivana Lupisa Vukica w XIX w., który jako oficer marynarki wojennej Austro-Węgier, opracował prototypy pierwszej torpedy z własnym napędem, co zaowocowało założeniem w 1873 r. pierwszej fabryki produkującej torpedy w Rijece, rodzinnym mieście Vukica. Region ten był częścią Cesarstwa Austro-Węgierskiego, a Rijeka stała się jednym
z najważniejszych portów, zwłaszcza dla handlarzy węgierskich. Oprócz pozostałości po fabryce torped, w Rijece znajdziemy ślady dziedzictwa rzymskiego i średniowiecznego, na przykład w postaci pięknej starówki o śródziemnomorskim charakterze.
W dzisiejszych czasach żaden samochód nie może wyjechać na drogę bez prędkościomierza. Ten jakże ważny element każdego pojazdu został wynaleziony przez Josipa Belusica w 1888 r. Jego projekt pierwszego elektrycznego prędkościomierza został opatentowany pod nazwą „szybkościomierz” i zaprezentowany publicznie rok później. Zanim prędkościomierz stał się integralnym elementem każdego auta, był używany w kolejnictwie do dokładniejszego niż dotychczas mierzenia prędkości pociągów. Istria, rodzinny region Belusica, jest znany z pięknego krajobrazu, pysznego wina i trufli oraz serdecznej gościnności.
Chorwacja zawsze była krajem, którego rozwój był napędzany przez wynalazki i innowacje. W Światowym Dniu Krawata świętujemy chorwackie dziedzictwo, które można poznać bliżej, odwiedzając rodzinne miasta wynalazców. Każdy może dać się zainspirować przez piękny i ciepły kraj oraz dokonania jego wybitnych naukowców. Być może nawet zaowocuje to ciekawymi pomysłami podczas zwiedzania Muzeum Techniki w Zagrzebiu albo przechadzania się historycznymi ulicami Rijeki? Jest tylko jeden sposób by się o tym przekonać – podróż do Chorwacji!
# # #
